วันพฤหัสบดี 5 ธันวาคม 2024
  • :
  • :
Latest Update

“สมาคมครึ” ในรัชกาลที่๖

รายการ “เพลินภาษา ๕ นาที”

ออกอากาศวัศุกร์ที่  พฤศจิกายน พ.ศ. ๒๕
สถานีวิทยุกระจายเสียงแห่งประเทศไทย
ตอนที่
สมาคมครึ

—————————

เพลงนำรายการ

นันทคมสวัสดีครับคุณนภัสสรและท่านผู้ฟังค่ะ

นภัสสรสวัสดีค่ะคุณนันทคมและท่านผู้ฟังค่ะ  รายการ เพลินภาษา ๕ นาที” วันนี้มีเรื่องของสมาคมครึ ซึ่งคณะกรรมการเฉพาะกิจจัดทำคำอธิบายคำในเอกสารโบราณ สำนักงานราชบัณฑิตยสภา จัดทำคำอธิบายไว้ มาเสนอท่านผู้ฟังค่ะ

นันทคม​​​พจนานุกรม ฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. ๒๕ ให้ความหมายของคำ ครึ ว่า เป็นภาษา
​​​ปาก แปลว่า เก่าไม่ทันสมัย ย้อนหลังไป ๗๐ ปี ปทานุกรมสำหรับนักเรียน พิมพ์เมื่อ พ.ศ.
​​​๒๔๗๒ ให้ความหมายของคำ ครึ ว่า “คร่ำ, เร่อร่า, มีปัญญาทึบ” ครับ

นภัสสร​​​แต่ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว คำว่า ครึ นี้ หมายถึง เข้าใจยาก  ดัง​​​​คำอธิบาย ที่ตอนท้ายของหนังสือพระราชพิธีสิบสองเดือน พระราชนิพนธ์ใน
​​​พระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว มีว่า คำว่า “ครึ” หมายความว่า ยากที่จะเข้าใจ ​​​​มาแต่ว่าผู้ที่อธิบายอะไร ๆ มายกศัพท์แสงต่าง ๆ ให้ฟังยากดังครึคระ ๆ คนฟังไม่ใคร่เข้าใจ

นันทคม​​​พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัว ขณะที่ทรงดำรงพระอิสริยยศเป็นสมเด็จพระบรม​​​​โอรสาธิราช สยามมกุฎราชกุมาร ทรงเลือกใช้คำว่า ครึ เป็นชื่อของสมาคมที่พระองค์ทรง​​​​ตั้งขึ้นเมื่อ พ.ศ. ๒๔๔๙ ชื่อสมาคมครึน่าจะแปลว่า สมาคมว่าด้วยเรื่องที่ยากจะเข้าใจ  ​​​​พระองค์ทรงก่อตั้งสมาคมนี้ด้วยสาเหตุสำคัญประการหนึ่งคือมีพระราชประสงค์จะให้คนไทย​​​​เข้าใจเรื่องประชาธิปไตยซึ่งเป็นเรื่องที่เข้าใจยากครับ  

นภัสสร​​​หม่อมหลวงปิ่น  มาลากุล กล่าวถึงสมาคมครึ ในหนังสือพระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้า​​​​เจ้าอยู่หัว พระมหาธีรราชเจ้า ว่า  …ทรงนำวิธีการของประชาธิปไตยมาใช้ในกิจการของ​​​​สมาคมซึ่งทรงตั้งขึ้นและมีนามแปลก ๆ ว่า “สมาคมครึ” อันที่จริงกล่าวว่าทรงยกสภา​​​​ผู้แทนราษฎรของอังกฤษมาตั้งที่กรุงเทพฯ ให้คนชมก็คงไม่ผิด การจัดที่นั่งของสมาชิกก็ดี วิธี​​​​โต้เถียงตลอดจนวิธีจดรายงานการประชุมลอกประชาธิปไตยแบบครูมาทั้งสิ้น ทั้งนี้ทรงมุ่ง​​​​หมายจะให้คนไทยมีความเข้าใจมากกว่าอื่น

นันทคม​​​สมาชิกของสมาคมครึมีประมาณ ๓๐๐ คน ส่วนใหญ่เป็นชาวต่างประเทศ หม่อมหลวงปิ่นให้​​​​เหตุผลว่า “เพราะสมัยนั้น คนไทยยังดำเนินการแบบประชาธิปไตยไม่เป็น จะต้องดูชาว​​​​ต่างประเทศไปก่อน” สมาชิกที่เป็นคนไทยมีอยู่บ้าง เช่น พระเจ้าบรมวงศ์เธอ กรมหลวง​​​​ประจักษ์ศิลปาคม  พระเจ้าบรมวงศ์เธอ พระองค์เจ้าหญิงวาณีราชกัญญา  พระยาประสิทธิ์​​​​ศัลการ  หลวงสุนทรโกษา ครับ

นภัสสร​​สมาชิกของสมาคมครึทุกคนจะต้องเป็นผู้แทนเมืองใดเมืองหนึ่ง จะเป็นเมืองในต่างประเทศก็​​​​ได้ และใช้นามแฝงแทนชื่อตัวเองก็ได้ เช่น พระบาทสมเด็จพระมงกุฎเกล้าเจ้าอยู่หัวทรง​​​​สมมุติพระนามของพระองค์ว่า เอ.แอล.เอม.เอ็ส.  อ๊อกสฟอร์ด ผู้แทนอ๊อกสฟอร์ดตะวันออก ​​​นอกจากนั้นสมาชิกแต่ละคนต้องสังกัดพรรคการเมืองพรรคใดพรรคหนึ่งใน ๒ พรรค คือ ๑.
​​​พรรคสุภาพบุรุษ  และ ๒. พรรคแรงงาน  พรรคสุภาพบุรุษได้แบบอย่างจากพรรคอนุรักษ์​​​​นิยม ส่วนพรรคแรงงานได้แบบอย่างจากพรรคแรงงานของอังกฤษ

นันทคม​​​สมาคมครึส่งเสริมการกีฬาเป็นส่วนใหญ่ มีการเลือกตั้งนายกสมาคมทุกเดือน เมื่อเลือก
​​​ได้นายกสมาคมแล้ว นายกสมาคมก็แต่งตั้งบุคคลในพรรคเดียวกันให้ดำรงตำแหน่งต่าง ๆ อีก
​​​๙ ตำแหน่ง ได้แก่ เหรัญญิก  ผู้ช่วยเหรัญญิก  บรรณารักษ์  ผู้แทนชาวต่างประเทศ  ​​​​เลขานุการชมรมคริกเก็ต  เลขานุการชมรมฟุตบอล  เลขานุการชมรมละคร  ผู้แทนสมาชิก​​​​สตรี  และเลขาธิการสภาครับ

นภัสสร​​​ฤกษ์เปิดสมาคมครึคือ ๑๐.๓๒ น. วันอาทิตย์ที่ ๑๗ มิถุนายน พ.ศ. ๒๔๔๙ จัดงาน ๓ วัน ​​​​เสร็จงานแล้วแจกเหรียญที่ระลึก อย่างไรก็ตาม สมาคมนี้มีการประชุมกันไปก่อนแล้วตั้งแต่​​​​ยังไม่มีพิธีเปิดสมาคมค่ะ

นภัสสรวันนี้เรา ๒ คน ลาไปก่อน พบกันใหม่ในวันจันทร์หน้า สวัสดีค่ะ

นันทคมสวัสดีครับ

นางแสงจันทร์  แสนสุภา  ผู้เขียนบท

นางพัชรินทร์  แตงสุวรร  ผู้พิมพ์